Mik Tayson

Şübhəsiz ki, Mayk Tayson boks dünyasının ən qalmaqallı fiqurlarından biridir. Dəmir iradəli, sarsılmaz nokaut ustası olan Tayson, 1986-cı ildə cəmi 20 yaşında WBC ağır çəki üzrə dünya çempionu olaraq tarixə düşdü – bu titulun ən gənc sahibi oldu. Azarkeşlər onu güclü zərbələri, “pis oğlan” imici və sürətli yüksəlişi səbəbindən sevirlər. Onun yoxsul gənclik illərindən başlayaraq dünya şöhrətinə qədərki yolu hələ də uğurun, çətinliklərin və qeyri-mümkünü aşmağın simvoludur.

Erkən Həyatı və Mənşəyi

Maykl Cerard Tayson 1966-cı il iyunun 30-da Nyu-Yorkun Bruklin şəhərində anadan olub. Onun ailəsi daim maddi çətinliklər və qeyri-sabitliklə üzləşirdi. Taysonun uşaqlığı valideynlərinin itkisi, yoxsulluq və küçə zorakılığı ilə yadda qaldı – bu təcrübələr sonradan onun həyatını müəyyənləşdirəcəkdi. Çətinliklərə baxmayaraq, Tayson boksu kəşf etdi və bu, onun həyatının istiqamətini tamamilə dəyişdi.

Table of Contents

Toggle

Məlumat	Təfərrüat
Tam Adı	Maykl Cerard Tayson
Doğum Tarixi	30 iyun 1966
Doğum Yeri	Bruklin, Nyu-York, ABŞ
Milliyyəti	Amerikalı
Ləqəbləri	“Dəmir Mayk”, “Dinamid Uşaq”, “Planetin Ən Qorxulu Adamı”

Uşaqlığı və Ailə Təsiri

Tayson Bruklinin Bedford-Stuyvesant və Braunsvil kimi kasıb, lakin sıx məhəllələrində böyümüşdür. Anası Lorna Tayson, atası Cimmi Kirkpatrik ailəni tərk etdikdən sonra Mayk və bacı-qardaşlarını təkbaşına böyütməkdə çətinlik çəkirdi. Tayson sabit ailə şəraiti olmadan, küçələrdə böyüyən uşaq idi – küçə dəstələrinin üzvü, xırda oğurluq və cinayətlərlə məşğul olurdu. Bu mühitdə formalaşan döyüşkən instinktlər onu sərtləşdirdi.

Boksa Gəlişi

 Həyatı daha da pisləşdi və o, Nyu-York ştatının şimalında yerləşən Tryon oğlanlar məktəbinə göndərildi – bu, ağır davranışlı uşaqlar üçün nəzərdə tutulan müəssisə idi. Bir gün məktəbin məsləhətçisi və keçmiş boksçu Bobbi Styuart Taysonun təbii bacarığını fərq edərək onu məşhur məşqçi Kas D’Amatoya apardı. Kas D’Amato – Tayson üçün həm mentor, həm ata obrazı oldu. O, Taysonu tərbiyə etdi, yönləndirdi və onu çempionluğa aparacaq döyüşçüyə çevirdi. D’Amatonun rəhbərliyi ilə Tayson bir problemli gəncdən məqsədi olan bir adama çevrildi – və bu məqsəd çempionluq idi.

Peşəkar Boksa Keçid

Mayk Tayson peşəkar boksçu kimi karyerasına möhtəşəm bir şəkildə başladı. D’Amato tərəfindən illərlə diqqətlə yetişdirildikdən sonra rinqdə Tayson öz potensialını tam şəkildə göstərdi. Hətta təcrübəli döyüşçülərlə müqayisədə belə o, qeyri-adi dərəcədə çevik, sürətli və döyüş sənəti sahəsində dərindən təhsilli idi. O, yalnız güclə yox, həm də yüksək rinq intellekti ilə döyüşürdü – bu intellekt ona boksun ən parlaq adları tərəfindən aşılanmışdı.

Tayson peşəkar olanda artıq çoxsaylı həvəskar döyüşlərin iştirakçısı idi. Boks ictimaiyyəti arasında o, sanki artıq əfsanə idi — onun gücü və küçə döyüşçüsü tərzi çox zaman ağır çəki çempionları ilə müqayisə olunurdu. Oyunlara olan aclığı və enerjisi idman dünyasını heyran qoyurdu.

İlk Peşəkar Döyüşlər

Mayk Taysonun peşəkar debütü 6 mart 1985-ci ildə Nyu-Yorkun Albany şəhərində Hektor Mersedesə qarşı baş tutdu. Döyüş çox qısa sürdü — Tayson birinci raundda texniki nokautla qalib gəldi və bu, onun gücünü və dəqiqliyini nümayiş etdirdi. Bu sadəcə qələbə deyildi, bu – bəyanat idi. Tayson gəldi və vaxt itirmirdi.

Növbəti on iki ay ərzində Tayson qeyri-adi dərəcədə sıx döyüş cədvəli ilə çıxış etdi. O dövrdə əksər boksçular ildə bir neçə döyüş keçirirdisə, Tayson təkcə 1985-ci ildə 15 döyüşə çıxaraq hamısını qazandı, bunlardan 11-i birinci raundda nokautla başa çatdı. Onun tərzi amansız və effektiv idi — daim irəliləyir, dəhşətli kombinasiyalarla rəqibləri ya huşsuz, ya da şoka salınmış vəziyyətdə saxlayırdı. Hər döyüş sanki əvvəlkinin təkrarı idi: Tayson küncdən fırtına kimi çıxır, zərbələr yağdırır və rəqibini oyuna belə daxil etməyə qoymurdu.

Taysonun ilk döyüşlərinin əsas məqamları:

• 1985-ci ildə cəmi 1 ildə 15 peşəkar döyüş
• 15 qələbə, 11-i birinci raund nokautu ilə
• Zəngdən sonadək tam üstünlük
• Partlayıcı kombinasiyalar və rinq üzərində tam nəzarət

Onun tez yüksəlişi təkcə şou üçün deyildi. Bu erkən döyüşlər menecerləri tərəfindən həm təcrübə qazanmaq, həm də ictimai maraq yaratmaq məqsədilə diqqətlə seçilmişdi. Döyüşlərin qısa olmasına baxmayaraq, hər biri Taysonun ətrafında yaranan mifologiyanı böyüdürdü. Tamaşaçılar öz gözləri ilə bu fenomeni izləmək üçün zalları doldururdular. Promouterlər onun yumruqlarında qızıl görürdülər. Boks dünyasına yeni bir ulduz gəlmişdi – və o, hələ başlanğıcdaydı.

Nyu-Yorkda Erkən Karyera

Nyu-York Taysonun erkən peşəkar şəxsiyyətinin formalaşmasında əsas rol oynadı. Ştatın boks səhnəsi çiçəklənirdi və Taysonun döyüşləri getdikcə daha çox diqqət çəkirdi. Madison Square Garden-dəki Felt Forum kimi məşhur məkanlardan tutmuş ştatın şimalındakı daha kiçik arenalara qədər — Tayson hər döyüşü ilə daha böyük və daha coşqun tamaşaçılar toplayırdı. O, artıq sadəcə yüksələn boksçu deyildi — o, yerli əfsanəyə çevrilirdi.

Səhnəarxası inkişafı isə Kas D’Amato tərəfindən qurulan komandanın nəzarəti altında davam edirdi. D’Amato 1985-ci ilin noyabrında vəfat etdikdən sonra Taysonun məşqlərinə onun yetirməsi və istedadlı məşqçi Kevin Runi rəhbərlik etməyə başladı. Runi D’Amatonun “peek-a-boo” stilini — baş hərəkəti, müdafiə intizamı və partlayıcı əks-zərbələri vurğulayan texnikasını qoruyub saxladı. Runi ilə birlikdə Taysonun vəhşi təbiəti cilalandı və onu praktiki olaraq məğlubedilməz edən tam bir texniki arsenal formalaşdı.

Mentorunu itirməyin yaratdığı emosional yükgə baxmayaraq, Taysonun iradəsi daha da gücləndi. Rinqdə qazandığı hər qələbə D’Amatonun vizyonuna həsr olunmuşdu. Braunsvildən olan bu gənc oğlan, vaxtilə cinayətə meyilli həyatın astanasında olan bir uşaq, artıq bütün boks dünyasının diqqət mərkəzində idi. Nyu-York ona ilk səhnəsini vermişdi — və indi növbə dünya idi.

Boks Karyerası (1985–2005)

1985–2005-ci illər arasında Mayk Taysonun peşəkar boks karyerası zirvələrlə yanaşı, enişlərlə də yadda qaldı. Taysonun həyəcanverici döyüş tərzi, qorxuducu varlığı və rinqdə heç kimdən çəkinməməsi azarkeşlərin təxəyyülünü və diqqətini özünə cəlb etdi. O, təkcə boks tarixinə deyil, həm də ümumdünya idman mədəniyyətinə dərin iz qoydu. Taysonun döyüş ruhu hələ də ağır çəkidə boksun canlı simvoludur – acılar və məyusluqlara baxmayaraq.

Ən Gənc Ağır Çəki Çempionu Olması

Mayk Tayson tarixdə ən gənc ağır çəki dünya çempionu titulunu 22 noyabr 1986-cı ildə qazandı – o zaman cəmi 20 yaş 4 aylıq idi. Las Veqasda yerləşən Hilton otelində o, Dünya Boks Şurasının (WBC) titul döyüşündə Trevor Berbiklə qarşılaşdı. Tayson döyüşə 27-0 rekordla daxil oldu, bunun 25-i nokautla bitmişdi. Dünya azarkeşləri səbirsizliklə gözləyirdi – və o, bütün gözləntiləri sürət və vəhşiliklə üstələdi.

Tayson ilk raunddan etibarən tam üstünlük nümayiş etdirdi. Mövcud çempion Berbik Taysonun:

• Yandırıcı əl sürəti
• Təbii nokaut gücü
• Davamlı təzyiqi
• Partlayıcı kombinasiyaları (xüsusilə sol kroun)

qarşısında çarəsiz qaldı. İkinci raundun ortalarında Taysonun endirdiyi sol krou Berbiki sarsıtdı. Berbik ayağa qalxmağa çalışsa da, iki dəfə daha yıxıldı və hakim döyüşü dayandırdı. Qərar birmənalı idi: Mayk Tayson tarixdə ən gənc WBC Ağır Çəki Çempionu oldu.

Bu qələbə ilə Tayson bir gecədə beynəlxalq ulduza çevrildi. Əfsanəvi bir çempionluq dövrünün başlanğıcı idi və onu boks tarixinə əbədi həkk etdi.

Əsas Döyüşlər və Qələbələr

Berbik üzərində qələbədən sonra Taysonun məqsədi ağır çəki titulunu birləşdirmək oldu. Növbəti iki il ərzində o, digər əsas titul sahiblərini məğlub edərək mübahisəsiz çempiona çevrildi. Onun döyüşləri təkcə idman deyil, həm də şou idi — boks tarixində nadir hallarda rast gəlinən tam üstünlük nümayiş etdirilirdi. Güc, sürət və müdafiə bacarığını birləşdirən Tayson təcrübəli rəqibləri heyrətamiz şəkildə sıradan çıxarırdı.

1987-ci ildə o, əvvəlcə Ceyms “Bonecrusher” Smiti, sonra isə Toni Takeri məğlub edərək Dünya Boks Assosiasiyası (WBA) və Beynəlxalq Boks Federasiyası (IBF) titullarını da qazandı. Üç əsas titulun hamısına sahib çıxaraq rəsmi şəkildə mübahisəsiz ağır çəki dünya çempionu elan olundu.

1980-ci illərin sonundakı titul müdafiələri də çox təsirli idi. Pinklon Tomas, Tayrell Biqqs və Maykl Spinks kimi güclü rəqibləri nokautla məğlub etdi – onların heç biri Taysonun erkən raund zərbələrinə tab gətirə bilmədi.

Trevor Berbik üzərində Qələbə (1986)

Trevor Berbik üzərində qələbə, Taysonun ən tarixi döyüşlərindən biri kimi yadda qaldı. Bu döyüş onu təkcə ən gənc çempion etmədi, həm də ağır çəki divizionunda nəsillər dəyişməsinin simvolu oldu. Berbik — vaxtilə Məhəmməd Əlini məğlub etmiş təcrübəli döyüşçü — Taysonun vəhşiliyinə qarşı tab gətirə bilmədi.

İlk raunddan etibarən Taysonun üst zərbələri və sol krounları Berbiki silkələdi. Çempion onu qucaqlayıb dayanmağa və uzaq durmağa çalışdı, lakin Tayson daim hücumda idi və ona aman vermədən bədən və baş zərbələri ilə üstünlük göstərdi. İkinci raundda isə Taysonun son sol krounu Berbiki yerə yıxdı. Ayağa qalxdı — lakin yenidən yıxıldı və son dəfə ipə söykənərək çökdü. Hakim döyüşü dayandırdı və Tayson qalib elan edildi – bu an tarixə yazıldı.

Lerri Holms üzərində Qələbə (1988)

22 yanvar 1988-ci ildə Mayk Tayson keçmiş ağır çəki çempionu Lerri Holmsla qarşılaşdı — Holms vaxtilə Məhəmməd Əlini məğlub etmiş nadir döyüşçülərdən idi. Bu döyüş üçün təqaüddən qayıdan Holms yaşlı və formasından uzaq olsa da, təcrübəsi və rinq intellekti ilə ciddi rəqib sayılırdı.

Bu görüş “nəsillərin toqquşması” kimi təqdim olunurdu. Ağır çəkinin bir zamanlar kralı olan Holms, qüvvəsinin zirvəsində olan gənc və güclü Taysonla qarşılaşdı. Döyüşün ilk raundundan Tayson tempə nəzarət etdi — güclü bədən zərbələri və sürətli kombinasiyalarla Holmsu təzyiq altında saxladı. Holms məsafə saxlamaq üçün çapıq və hərəkətdən istifadə etməyə çalışsa da, Tayson onun aralığını qısa müddətdə bağladı və cəzasını verdi.

Dördüncü raundda Tayson Holmsu ardıcıl üç dəfə yerə yıxdı və “üç nokaut” qaydası ilə döyüşü qazandı. Tamaşaçılar coşdu, Tayson isə daha bir dominant qələbəni qeyd etdi. Boks ekspertləri bu qələbəni “Əli və Holms dövrünün sonu və Tayson erasının başlanğıcı” kimi qiymətləndirdilər.

Şəxsi Çətinliklər və Geri Qayıdışlar

Mayk Taysonun vəhşi uğuru təkcə rinq daxilində qazandığı zəfərlərlə məhdudlaşmırdı — bu, həm də onun son dərəcə çətin keçmişinin və gündəlik olaraq verdiyi əzmkar mübarizənin nəticəsi idi. Lakin rinqdən kənarda onun problemləri şöhrəti ilə bərabər artmağa başladı. Onun şəxsi həyatı qəzet və jurnalların sevimli mövzusuna çevrildi – uğursuz münasibətlər, maliyyə çətinlikləri və emosional qeyri-sabitlik haqqında hekayələrlə dolu idi. Boks qəhrəmanından məhkum olunmuş insana, ordan isə idmana qayıdan Taysonun həyatı daim öz içindəki şeytanlarla mübarizə aparan bir adamın mürəkkəb tarixçəsidir.

Taysonun son peşəkar döyüşü 11 iyun 2005-ci ildə Kevin MakBrayd ilə baş tutdu. Altıncı raunddan sonra Tayson küncdə döyüşdən imtina etdi və bildirdi ki, artıq döyüşmək üçün daxili motivasiyası yoxdur. Bir zamanlar qorxulan çempion sakit və kədərli bir notla boksu tərk etdi – baxmayaraq ki, karyerası möhtəşəm və üstünlük dolu başlamışdı.

Onun sonrakı döyüşləri ilk illərin parıltısına çata bilməsə də, bu geri dönüş cəhdləri daha dərin bir insani hekayəni əks etdirirdi – qurtuluş axtaran, daxili xaosla mübarizə aparan və öz əməllərinin nəticələri ilə üzləşən bir adamın hekayəsi. Taysonun irsi yalnız qələbələr və titul qazancları ilə deyil, həm də məğlubiyyətlər və qalmaqallarla formalaşdı – bu da onu idman tarixinin ən mürəkkəb və cəlbedici fiqurlarından birinə çevirdi.

Təqaüd və İrsi

Boks tarixinin ən diqqətçəkici, çətin və ikonik karyeralarından biri 2005-ci ildə başa çatdı – Mayk Tayson rəsmi olaraq idmandan təqaüdə çıxdı. Taysonun təsiri sadəcə titul və nokautlarla bağlı deyildi — o, rekordları qırdı, xəbərlərin başlıqlarına çevrildi və həm rəqibləri, həm də özü ilə apardığı döyüşlərdə qalib gəldi. Bu – transformasiya, faciə, qurtuluş və bir vaxtlar ağır çəkidə boksun simasını dəyişən bir insanın əfsanəvi hekayəsidir.

2005-ci İldə Təqaüdə Çıxmasının Səbəbləri

Taysonun son döyüşü 11 iyun 2005-ci ildə Vaşinqtondakı MCI Mərkəzində Kevin MakBraydə qarşı baş tutdu. O zaman 38 yaşında olan Tayson, boks dünyasını fəth etmiş o güclü döyüşçünün kölgəsi idi. Rinqə həm fiziki yorğunluq, həm də psixoloji tükənmişliklə daxil oldu — artıq onun əvvəlki kimi enerjisi və motivasiyası yox idi.

Döyüşün əvvəlində bir neçə dəqiq zərbə endirsə də, Tayson tez yoruldu. Altıncı raunddan sonra küncdə oturaraq döyüşü davam etdirməkdən imtina etdi — bu, azarkeşləri və şərhçiləri şoka saldı. Döyüşdən sonrakı müsahibəsində belə dedi:
“Artıq bu idmanda olmaq üçün cəsarətim yoxdur. Sevdiyim idmana hörmətsizlik etmək istəmirəm.”

Bu qərar təkcə bir məğlubiyyətlə bağlı deyildi — bu, illərlə davam edən fiziki zəifləmənin, mental tükənmənin, maliyyə çətinliklərinin və dəyişən boks mühitinin nəticəsi idi. Onu irəli aparan aclıq və qəzəb artıq yox idi. Təqaüd Tayson üçün sadəcə idman karyerasının sonu deyil — daimi təzyiq, gözləntilər və şəxsi xaosdan çıxış yolu idi.

Boksa Qalıcı Təsiri

Mayk Taysonun boks üzərində təsiri dərin və davamlıdır. O, təkcə çempion deyildi – o, mədəniyyət fenomeni idi. 1980-ci illərdəki yüksəlişi boksun ağır çəki divizionuna Məhəmməd Əlidən bəri görünməmiş diqqət qazandırdı. Tayson boksu yeni nəslə tanıtdı — rekord sayda “pay-per-view” izləyicisi və qlobal media diqqəti ilə.

Rinqdəki tərzi — vəhşi, sürətli və partlayıcı — ağır çəkili boksçular üçün yeni standart yaratdı. Ənənəvi ağır çəkilərdən fərqli olaraq, Tayson orta çəki döyüşçüsü kimi hücum edir, amma super ağır çəki gücü ilə zərbələr endirirdi. Onun məşhur “peek-a-boo” texnikası, baş hərəkətləri və kombinasiyalı zərbələri dünyanın hər yerində gənc boksçular üçün örnəyə çevrildi.

Texniki bacarıqlarından əlavə, Taysonun obrazı idmandan kənara çıxaraq pop mədəniyyət simvoluna çevrildi. O, video oyunlarda, musiqi kliplərində və filmlərdə yer aldı. Hətta onun həbs olunması və məşhur “qulaq dişləmə” hadisəsi belə ictimai diqqətin və müzakirələrin davamlı olmasına səbəb oldu.

Bu gün belə Taysonun təsirini boksçuların necə tanıdılması, döyüşlərin necə təqdim olunması və azarkeşlərin şəxsi həyatı mürəkkəb olan idmançılara münasibətində görmək mümkündür. Onun həyatı barədə kitablar, sənədli filmlər və uğurlu “Broadway” monodramı yaradılıb. Son illərdə isə podkast fəaliyyəti və kannabis biznesi ilə məşğul olaraq, daha introspektiv və bəzən yumor dolu obrazı ilə mirasını daha da dərinləşdirib.

Nəticədə, Mayk Tayson yalnız rinqdə etdikləri ilə deyil, həyat hekayəsi ilə də yadda qalacaq — milyonlarla insanın təsəvvürünü fəth etmiş bir simvol kimi. O, insan potensialının xam gücünü və şöhrətin kövrəkliyini təcəssüm etdirirdi. Onun mirası həm xəbərdarlıq nümunəsi, həm qurtuluş hekayəsi, həm də boks tarixinin silinməz əfsanəsi olaraq yaşayır.

Sayt üzrə bütün xəbərlər